วันอังคาร, สิงหาคม 06, 2567

คนเราต้องการสังคม

 

เขาบอกว่ามนุษย์เป็นสัตว์สังคม  ต้องอยู่กันเป็นกลุ่มก้อนเพื่อเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่กัน  ผมก็ชอบสังคมบ้างไม่ชอบบ้าง  แล้วแต่ว่าความขี้รำคาญจะมาถึงเมื่อใด  ผมมักเห็นคนรอกันไปรอกันมาแบบทำตัวไม่ถูกเพื่อจะออกเดินไปด้วยกัน ผมไม่ชอบการรอคอยเพราะมันเสียเวลาไปอย่างเปล่าประโยชน์ด้วยการเอาชีวิตไปผูกไว้กับคนโน้นคนนี้จะด้วยความเก้อเขินกับสิ่งแปลกใหม่ ความไม่รู้ว่าจะทำอะไรดี  ผมถือว่าคนเราหลายๆเรื่องสามารถทำสำเร็จได้ด้วยตัวเองโดยพี่งพาคนอื่นน้อยที่สุด และเราแต่ละคนก็มีความชอบ มีแนวทางในการดำเนินเรื่องราวต่างๆเหล่านั้นในวิธีและวิถีของตนเอง  การที่คนเราชอบเดินห้างเหมือนกันไม่ได้หมายความว่าเราชอบดูของสิ่งเดียวกัน คนหนึ่งอาจใช้เวลากับบางสิ่งในห้างนานมากกว่าคนอื่น หรือมีเป้าหมายในการไปห้างเพื่อบางเรื่องอย่างเจาะจงเท่านั้น   บางคนชอบไปพิพิธภัณฑ์ ชอบไปแกลเลอรี แต่คนเหล่านั้นไม่ได้มีความสนใจในสิ่งของที่จัดแสดงเหมือนกัน  หรือในมุมมองเดียวกันเสมอไป  บางคนไปเพื่อหาความรู้  บางคนไปเพื่อทำรายงาน บางคนไปเพื่อตามกระแสและทำคอนเทนต์มาโพสต์ ฯลฯ ผมจึงรู้สึกว่าในเรื่องแบบนั้นเราควรมีอิสระในการทำกิจกรรมของเราโดยไม่ต้องกอดกันไปเป็นพรวน รอคนโน้นทีคนนั้นที เป็นการรอแบบไร้จุดหมายและคนขี้รำคาญไม่ได้รู้สึกสนุกด้วย  แต่ถ้าเมื่อไรที่จุดมุ่งหมายของการไปเป็นกลุ่มเพื่อใช้ชีวิตด้วยกัน  กินดื่ม ดู พูดคุย ถ่ายรูป  ลักษณะกิจกรรมแบบนี้ก็ควรโฟกัสที่ความสัมพันธ์กลุ่มมากกว่าสิ่งที่เราสนใจ  

แม้ว่าผมชอบใช้เวลาเป็นอิสระแก่ตัวเอง แต่ผมก็ต้องการสังคม ต้องการการพึ่งพาและผมใช้ประโยชน์จากสังคมมาก  ผมอยู่ในชุมชนหลายแห่ง ทั้งชุมชนที่พบหน้ากันจริงๆและชุมชนออนไลน์  ช่วงปลายชีวิตของแม่ ผมใช้ประโยชน์ความเป็นแพทย์ของเพื่อนหลายๆคนอย่างเต็มที่ ขอคำอธิบายผลตรวจ ขอคำปรึกษาการทำหัตถการต่างๆ ใช้ความสัมพันธ์ช่วยทำนัดเพื่อพบแพทย์เฉพาะทาง จะมืดค่ำดึกดื่นผมก็จะได้รับคำตอบเสมอ  ไม่เว้นหมอเจ้าของไข้ที่เป็นหมออายุรแพทย์หัวใจในโรงพยาบาลรัฐที่ช่วยแนะนำ ส่งต่อและให้คำปรึกษากลายเป็นหมอประจำตัว  
ผมมีนาฬิกาโบราณอยู่หลายเรือน แต่ละเรือนมีปัญหาต่างกันออกไป เดินเร็วไปบ้าง ไม่เดินบ้าง ผมฉีดน้ำมันหล่อลื่นผิดบ้าง ปัญหาของมันต้องการช่างที่ชำนาญไม่เหมือนกัน  คุ๊กคูชักโซ่เขาพาผมไปหาช่างคนหนึ่ง  คุ๊กคูอิเลคทรอนิกซ์ผมต้องไปหาคนกลางอีกสองคนเพื่อเอานาฬิกาที่มีปัญหาฝากไปถึงช่างตัวจริงที่ดูแลคนไข้ติดเตียงถึงสองคนในบ้าน ร้านขายของเก่าเป็นสังคมที่ผมพึ่งพาได้เสมอ  ความสัมพันธ์ในสังคมแบบนั้นเกิดจากการยิ้มทักทายกันเหมือนพบหน้า  การพูดคุยถามถึงที่มาที่ไปของสินค้าต่างๆในร้านโดยที่เราไม่จำเป็นต้องเป็นลูกค้าเขาเลยก็มี  บางครั้งขอแค่ถ่ายรูป ผมเดินไม่กี่ครั้งเขาก็จำหน้าได้เท่ากับเราเป็นลูกค้าของเขาแบบอ้อมๆ  บางครั้งผมซื้อของเขาชิ้นเดียวแต่ผมได้บริการจากเขาในเรื่องต่างๆเป็นบริการชนิดตลอดชีวิตก็มี   คำถามที่ผมถามบ่อยคือนอกจากมาขายที่นี่แล้วไปขายที่ไหนอีก  มีตลาดที่ผมไม่เคยทราบมาก่อนอีกมากมาย และเมื่อสนิทกันเขาจะบอกว่าเขาได้แหล่งสินค้าจากที่ไหน ต้องไปวันไหนให้รีบไปตั้งแต่กี่โมง   เพื่อนอีกประเภทหนึ่งผมไม่เคยพบหน้า เขาสิงสถิตย์ออนไลน์  ผมไปซื้อตะเกียงมาจากคนขายออนไลน์คนหนึ่ง เมื่อพบว่าตะเกียงมีปัญหาบางอย่างที่แผมแก้ไขไม่ได้ ผมสอบถามเข้าไปในชุมชน  มีพ่อค้ามากหลายที่ผมไม่เคยซื้อตะเกียงด้วยเข้ามาตอบ บางคนโทรศัพท์เข้ามาติดต่อพูดคุย และผมพบว่าพวกเขาแต่ละคนก็มีประสพการณ์เยอะและให้คำตอบเราในมุมมองของเขา  ส่วนหนึ่งบอกผมให้เอาตะเกียงไปหาเขา เขาจะแก้ไขปัญหาให้ มันเป็นปัญหาขี้ปะติ๋ว เขาไม่คิดเงิน แล้วเราก็กลายเป็นคนรู้จักกันพูดคุยผ่านสังคมออนไลน์

ผมเล่นเครื่องเสียงทั้งที่เป็นโซลิดสเตทรุ่นใหม่และของเก่ายุคปี 70-80  อีกส่วนหนึ่งเป็นหลอดสูญญากาศ  ปัญหาของเครื่องเสียงที่ใหญ่ที่สุดคือช่างซ่อม  ถ้าเป็นเครื่องเสียงมีประกันห้างก็น่าจะวางใจได้  เขาซ่อมโดยการถอดเปลี่ยนทั้งแผงทั้งบอร์ดไม่มีการซ่อมเฉพาะจุดเหมือนก่อน  แต่ผมเจอเครื่องเสียงที่เขาถอดตัวแทนจำหน่ายในประเทศออก มันอยู่ลอยๆไม่รู้จะไปหาใครก็มี   ก่อนนี้ผมคิดแต่ว่าศูนย์ของเครื่องเสียงแบรนด์ไหนก็รับซ่อมเฉพาะของแบรนด์เขา แต่พ่อค้าของเก่าบอกผมว่าเขารับประกันสินค้าให้ผม 6 เดือน สินค้ามือสองเขานำเข้ามาจากฮ่องกงแต่ตรวจเช็คจากศูนย์ไทย ผมถามว่าศูนย์ไหน เขาบอกชื่อของอีกแบรนด์หนึ่งมา  การพูดคุยครั้งนั้นทำให้ผมทราบว่าทั้งโควิดและพิษเศรษฐกิจ ศูนย์บริการต้องหาลูกค้ามาพยุงสถานะไม่เช่นนั้นช่างตกงานหมด การซ่อมแบบนี้ช่างจะมีรูปภาพวงจรและเช็คเปลี่ยนตัวไอซีไม่ได้เปลี่ยนยกแผง  บางเครื่องผมยกไปศูนย์บริการตัวแทนโดยตรงเขาบอกว่าเกินสิบปีไม่มีอะหลั่ยแล้ว (พวกถนัดเปลี่ยนทั้งบอร์ด) แต่ผมส่งไปศูนย์อื่นเขาซ่อมให้ได้ เครื่องเสียงยุค 70-80 ของผมยกเข้าศูนย์ไปหลายครั้งแล้ว มีบ้างที่ช่างหมดปัญญาเพราะไม่ใช่แบรนด์ตลาดของบ้านเราและช่างหารูปวงจรไม่ได้   

มีพ่อค้าเครื่องเสียงไม่น้อยที่ผันตัวมาจากนักเล่นมาก่อน  พ่อค้ากลุ่มนี้เก่งเพราะลองผิดลองถูกเล่นมาตั้งแต่ยังเรียนหนังสือ  อย่างที่ผมเล่าว่าซื้อสินค้าชิ้นเดียวบริการทั้งชีวิตนี้เป็นเรื่องจริง  พ่อค้าที่ดีจะต้องรู้จักสินค้าของตัวเองดี เขาจะรู้ข้อดีข้อด้อย  เวลาเขาขายของเขาจะหลีกเลี่ยงการพูดถึงข้อด้อย แต่ถ้าเรารู้จักกันมากขึ้นจากความคิดแต่จะขายอย่างเดียวกลับกลายมาเป็นแนะนำให้ลูกค้าตัดสินใจเอง บางทีเขาจะขายของที่แพงกว่าหรือกำไรดีกว่าให้กับลูกค้าได้  คนขายเป็นคนที่ผมขอคำปรึกษาเขาบ่อยที่สุด ผมมักถามพ่อค้าเรื่องเดียวกันเพื่อทวนสอบจากพ่อค้าอีกคนหนึ่ง หรือปรึกษาพ่อค้าที่ต้องบริการตลอดชีวิตบ่อยๆก็มี  พ่อค้าบริการตลอดชีวิตมักมีคำแนะนำที่เราคาดไม่ถึง เขาสอนการใช้หูเลือกเครื่องเสียง  ฟังอย่างไร ให้จับประเด็นไหน คุยกันไม่กี่ครั้งเขาจะจับจุดความชอบของเราได้ ทำให้ชีวิตเราง่ายขึ้นเยอะ  ข้อดีคือเราได้เพื่อน ได้ที่นั่งแอร์เย็นๆฟังเพลง มีเครื่องดื่มบริการ และนำไปสู่พูดคุยกันเรื่องอื่นๆ 

แหล่งซื้อขายเครื่องเสียงเก่าและแผ่นเสียงอยู่ที่ห้างฟอร์จูน  มีหลายร้านที่ผมแวะไปเดินเตล็ดเตร่  มีร้านที่พร้อมบริการตลอดชีวิต  ร้านที่เดินดูอย่างเดียวแต่เจ้าของชอบคุยกับลูกค้ามาก  ร้านที่พ่อค้าฝากของไว้ให้ผมแวะไปรับกับเพื่อนของเขา เมื่อเข้าไปในร้านแถบนี้ เราจะได้พูดคุยกับคนที่มีความสนใจเหมือนกันโดยปริยาย  เขามาเพื่อคุยกับเราแค่ครั้งเดียวและเราก็ไม่เจอกันอีก  บางทีเขาจะช่วยเจ้าของร้านแนะนำก็มีเยอะ  ครั้งแรกที่ผมไปเลือกหาเครื่องเล่นแผ่นเสียงเก่าก็ได้ลูกค้าในร้าน 3-4 คนนี่แหละที่รุมกันแนะนำช่วยผมเลือกอย่างเกินความอบอุ่น  ผมเลือกได้เครื่องเล่นแผ่นเสียงที่ผมคิดว่าผมชอบในตอนนั้นกลับมา  ผ่านไปหลายปีสุดท้ายแล้วผมขายเครื่องเล่นนั้นไปและหันมาเลือกสิ่งที่พวกเขาแนะนำ  น่าขันนะที่ผมไม่เชื่อประสพการณ์ของพวกเขาแต่แรก  ผมมีร้านซื้อแผ่นเสียงเจ้าประจำหลายร้าน  มีลูกค้าหลากประเภทก็จริง แต่เจ้าของร้านมักแนะนำให้ลูกค้ารู้จักกันโดยเฉพาะแนะนำลูกค้าชั้นเซียนที่เล่นแผ่นเสียงมานานเกิน 20 ปีให้ผมรู้จัก  แต่ละคนขั้นกูรูวิจารณ์แผ่นได้ชนิดผมอ้าปากค้าง จะถูกผิดคลาดเคลื่อนบ้างก็เอาไว้ให้ประสพการณ์ของเราตัดสินในวันหลัง แต่คำแนะนำการอ่านป้ายและข้อความต่างๆ ฉลากสี บนปกแผ่นเสียงเป็นสิ่งที่ผมถือว่ามีคุณค่ามาก มันเกี่ยวข้องกับคุณภาพการบันทึกเสียง  แผ่นที่ผลิตในอเมริกา ยุโรป และญี่ปุ่น จากมาสเตอร์แรกที่ส่งไป แม้จะหน้าปกเดียวกัน ค่ายเพลงเดียวกัน แต่มาจากต่างโรงงานสุดท้ายแล้วเสียงออกมาไม่เหมือนกัน เกิดการปรุงแต่งเพื่อให้เข้ากับรสนิยมของผู้คนในแต่ละทวีป

 ผมจำความได้ผมก็เห็นกล้องถ่ายรูปในบ้านให้ผมจับและบิดเล่นได้ตามใจชอบ  ผมถ่ายรูปครั้งแรกตอนอายุ 10 ปี  ห่างหายไปกลับมาถ่ายรูปอีกครั้งหลังจากเรียบจบมหาวิทยาลัยอายุ 24 ปีและอยู่กับกล้องถ่ายรูปมาโดยตลอด  มีกล้องถ่ายรูปทั้งกล้องฟิล์มและกล้องดิจิทัล  พอมีประสพการณ์ถ่ายรูปบางประเภทระดับสมัครเล่นกึ่งจริงจัง  ถือได้ว่ามีความรู้ระดับพื้นฐานของหลักการถ่ายภาพ แต่ก็ใช่ว่าผมจะรู้ทุกเรื่องและเคยใช้อุปกรณ์ถ่ายภาพทุกชนิด ผมแค่อาศัยการเล่นสนุกจากมันไปวันๆเฉพาะสิ่งที่ตัวเองชอบโดยไม่ได้ใช้อุปกรณ์ให้คุ้มค่าประกอบเป็นอาชีพ  สิ่งที่ผมไม่รู้ ผมก็ต้องอาศัยเพื่อนที่เขาอยู่ในอาชีพ เป็นนักเดินทางรอนแรมถ่ายภาพเขียนบทความเป็นคนให้คำแนะนำ  ซึ่งก็ได้รับคำอธิบายแบบจะแจกแจง ทราบข้อดีข้อด้อยอุปกรณ์แต่ละประเภท การต่อยอดนำอุปกรณ์ไปใช้งานอื่นๆ นอกเหนือไปจากเทคนิคการถ่ายภาพต่างๆอย่างไม่หวงความรู้  ผมพอจะถ่ายดาวได้ หมุนดาว ภาพบุคคล ภาพแคนดิต ก็เพราะได้ออกทริปด้วยกัน  คำตอบหลายอย่างที่ผมได้ค้นไม่เจอในอินเตอร์เนต เป็นคำตอบจำเพาะเรื่องจากคนที่มีประสพการณ์เท่านั้น  การถ่อมตัวถ่อมใจว่าเราไม่รู้เป็นเรื่องสำคัญ การมีคนให้ถามก็เป็นเรื่องสำคัญ และการรู้ว่าเราควรจะเรื่องนั้นกับใครก็ยิ่งสำคัญ ขาดเรื่องใดเรื่องหนึ่งไม่ได้เลย

รถเสียคือเรื่องใหญ่น่าปวดหัวของคนที่ไม่ได้จบสายช่างมา  คนที่เรียนมาทางสายช่างถึงจะไม่ใช่ช่างยนต์ก็ตามเขาจะมีสกิลบางอย่างที่เข้าใจปัญหาของรถมากกว่าคนเรียนสายชีวภาพแน่นอน  สิบปีแรกผมนำรถเข้าศูนย์บริการตลอด  จนเมื่อรถผมเสียที่ต่างจังหวัดผมพึ่งบริการอู่นอก ทำให้ผมรู้ว่ารายจ่ายต่างกันเป็นอย่างมาก  ยิ่งเมื่อทราบว่ามีอู่นอกที่ทำเฉพาะรถมิตซูบิชิเท่านั้นรู้สึกสบายใจขึ้นโข  ขึ้นชื่อว่าอู่ไม่ว่าจะศูนย์หรือข้างนอก จะมีอู่ที่รอฟันเราไม่ต่างกันจึงต้องหูตากว้างและเลือกให้ดี  เมื่อผมต้องการโอเวอร์ฮอล์เกียร์และเครื่องยนต์เมื่อสิบกว่าปีที่แล้ว มีอู่สามแห่งดังๆที่ผมขับรถไปหาเพื่อพูดคุย ดูกิจการและการทำงาน พิจารณาความน่าเชื่อถือจากสายตาตัวเองประกอบคำบอกเล่าจากในอินเตอร์เนต  ในที่สุดผมก็เลือกได้อู่หนึ่งมาและผมเป็นลูกค้าเขามายาวนานมากนับแต่นั้น  อู่ที่ดีสำหรับผมคือ เขาถนัดในรถนั้นจริงๆ เขามีคำแนะนำที่ดี  เขามีเครือข่ายแหล่งซื้อขายอะหลั่ย มีวิธีจัดการและซ่อมรถแก้ปัญหาได้ตรงประเด็น  มีเครื่องมือและทีมที่ทำงานได้รวดเร็ว  อยู่ไม่ไกลบ้านจนเกินไป สุดท้ายไม่ฟันหัวเราแบะ  จะหาทุกอู่ที่มีครบแบบนี้ไม่ง่าย  อู่ที่อยู่ไม่เกิน 300 เมตรจากบ้านก็มี ดีทุกอย่างแต่ช่างทำงานคนเดียว ผมต้องรอไป 3-4 วันก็ไม่ไหว  บางอู่ไกลมากร่วม 40 กม.จะดีอย่างไรก็ต้องดูว่าปัญหาของรถคือเรื่องไหน ถ้าเรื่องทั่วไปไม่ยากนักเอาที่ใกล้บ้านก็ได้  ถ้าเรามีอู่ที่เหมือนเพื่อน เราจะได้รับคำแนะนำที่ดี จะได้อะหลั่ยแท้มือสองที่เขาดูสภาพมาให้แล้วแต่อาจต้องมีการดัดแปลงโดยผู้ชำนาญ  บางทีเขาก็ดีเกินไปประหยัดให้เราไม่ค่อยจะยอมเปลี่ยนให้จนกว่าชิ้นส่วนจะหมดอายุ  ความที่ผมเดินทางบ่อยและขับรถกลางคืน จะอยู่ดอยไหนดึกดื่นแค่ไหนรถมีปัญหาผมก็ติดต่อโทรหาได้ ให้จัดยานแม่มารับรถก็เคยมาแล้ว  เขาจะถามผมเรื่องลูกเรียนต่อที่ไหนดีผมก็แนะนำให้ จะให้ผมพูดเรื่องพระเจ้าผมก็พูดให้ฟัง    รถผมเป็นรถแต่ง  อะหลั่ยมาตรฐานของศูนย์บางชิ้นไม่สามารถใช้กับรถของผมได้  บางครั้งรถเกิดอุบัติเหตุกลายเป็นว่าผมต้องช่วยบริษัทประกันฯหาชิ้นส่วนต่างๆ  ชุมชนฯเป็นที่พึ่งพิงของผมเสมอ เขาจะแนะนำพ่อค้าให้ทำให้ชีวิตเราง่ายขึ้น เราให้บริษัทประกันฯคุยตรงกับพ่อค้าได้เลย

คนเราอาจไม่ต้องการเพื่อนจำนวนมาก แต่ที่แน่คือเราต้องการสังคม  เพื่อนเป็นสิ่งที่ต้องการเวลาในการพัฒนาความสัมพันธ์  ผมมีเพื่อนเรียนหนังสือที่รู้จักกันตั้งแต่ 5 ขวบแล้วก็ไปตามทางของตนเองห้าสิบกว่าปีเพิ่งกลับมาพบกันใหม่   มีเพื่อนมัธยมที่ห่างหายกันไปสี่สิบกว่าปี  เราอาศัยความสัมพันธ์ครั้งเก่าก่อนในการพูดคุยและสืบต่อส่วนที่ห่างกันไป  ความเป็นเพื่อนจึงต้องอาศัยเวลา  เราต้องการสังคมเพื่อเติมส่วนประกอบของชีวิตที่เพื่อนให้ได้ไม่ครบ เราต้องการความเชี่ยวชาญ ความชำนาญ หรือแม้กระทั่งวิธีคิดและการตัดสินใจจากคนในสังคมมาช่วยทำให้ชีวิตของเราง่ายขึ้น ไม่เดินผิดพลาดหรือหลงทางไปไกล ไม่เสียค่าโง่ซ้ำซากแม้ว่าจะเคยโง่บ่อยๆมาก่อน  สังคมทำให้เราทราบว่าทุกแหล่งต่างมีเครือข่ายที่ใช้อ้างอิงถึงกัน ไม่ใช่สังคมแคบๆแต่กว้างใหญ่ มันพาผมออกไปสังคมระดับโลกเมื่อผมต้องการคำตอบที่เจาะจง  นี่เป็นยุคสมัยที่โลกเปิดกว้าง คนที่ไม่มีสังคมให้พูดคุยกลายเป็นคนที่น่าสังเวชที่สุด โลกทัศน์หดตัวแคบลงทุกวันไม่ทันการเปลี่ยนแปลงของสังคมและตกเป็นเบี้ยล่างในที่สุด  เราอาจพูดว่าไม่เป็นไร เราจะอยู่อย่างง่ายๆไร้เทคโนโลยีแบบบรรพบุรุษของเรา แต่โลกจะบังคับพร้อมกับที่เราผลักตัวเองไปอยู่อย่างขมขื่นที่ชายขอบเพราะความไม่เข้าพวก*  และนี่คือเหตุผลของการมีสมาคมวิชาชีพ  ชุมชนต่างๆที่มีความสนใจร่วมกัน  พ่อค้าขายของได้ ลูกค้าที่สนใจได้ของที่ดีตรงตามความต้องการ และได้ในราคาที่เหมาะสมกับอายุและคุณภาพ หลายชุมชนมีวิชาการมีการเสนอสาระ ผมได้รับข่าวสารต่างๆ มีคำแนะนำ มีการเตือนสติ มีการปกป้องผลประโยชน์ระหว่างกัน  สังคมที่มีการเอื้อเฟื้อ ไม่คิดแต่แสวงหาผลประโยชน์ถ่ายเดียวช่วยทำให้ชุมชนนั้นน่าอยู่เต็มไปด้วยมิตรไมตรี จนบางครั้งผมรู้สึกว่าผมใช้สังคมเพื่อประโยชน์ของตนเองมากกว่าการแบ่งปันเสียด้วยซ้ำ  

*ระบบดิจิทัลทุกชนิดเข้ามาแทนที่ สมองกลควบคุมจักรกลแทนคน สมองกลทำงานในภาคปฏิบัติการและงานบริการ  สื่อสารด้วยระบบดิจิทัลผ่านแอพพลิเคชั่นต่างๆ

ไม่มีความคิดเห็น:

แสดงความคิดเห็น